5. De oprichters 1) Molle Eisma

Molle Eisma (rechts) met zijn ouders, twee broers en een zus rond 1920.

Twee jongens van 18 jaar hebben er voor gezorgd dat de NJN in 1920 werd opgericht: Feiko Koster kwam uit Groningen en hij had het voorwerk verricht zodat de oprichtingsvergadering in Zwolle een succes kon worden. Mary Boetje - van Ruyven schrijft echter over Molle Eisma: ‘Molle was de man waar ’t in het allereerste begin alles over ging’ (5.1). Volgens haar was hij dus minstens zo belangrijk als Feiko, maar z’n precieze rol schetst zij niet. Bijzonder was dat beide jongens van eenvoudige komaf waren: de vader van Feiko was huisschilder, de vader van Molle was van oorsprong spoorwegarbeider maar hij had zichzelf bijgeschoold en was zo op het kantoor van de Nederlandse Spoorwegen in Zwolle komen te werken. De vader van Molle was een sociaaldemocraat bij de SDAP en na het succesvol afronden van zijn middelbare school, betaalden Zwolse partijgenoten van zijn vader voor Molle zijn studie biologie in Leiden (5.2, 5.5). Vanwege die studie besloot hij slechts één jaar in de Centrale Commissie (de naam van het toenmalige hoofdbestuur van de NJN) te blijven zitten.

Molle ging na zijn biologiestudie werken als docent plant- en dierkunde: hij werd in 1930 de opvolger op het Kennemer Lyceum in Overveen van Jac P. Thijsse die met pensioen ging (5.3). Hij promoveerde naast die onderwijsbaan in 1932 succesvol in Leiden (5.4), een week voordat Niko Tinbergen daar promoveerde. Hij bleef daarna betrokken bij de Leidse universiteit. Toen er daar voor een onderzoek werd gevraagd of iemand poep van Chinezen wilde gaan halen in de Rotterdamse havens (mogelijk vanwege bacterieel onderzoek) bood hij zich aan. Na het verzamelen daarvan vergat hij dat hij een wondje aan z’n neus had, wreef met z’n vieze hand over z’n neus en infecteerde zichzelf zo per ongeluk (5.2). Zo overleed hij in 1935 na een week in het ziekenhuis te hebben gelegen (5.5). Hij was slechts 33 jaar oud geworden en hij liet een vrouw en een zoontje achter. Doeke Eisma, zijn zoon, zou veel later kort NJN-er zijn en hij trouwde met Marion Donker, die rond 1960 een langere tijd NJN-ster zou zijn. Hij werd veel later toen hij het Nat Lab van Philips in Eindhoven bezocht nog eens aangesproken door George Ittmann over z’n vader. Verder zou hij nog vele jaren na de dood van zijn vader Molle vooral veel verhalen horen van oud leden van de AJC (Arbeiders Jeugd Centrale), hoezeer zij door Molle waren ‘opgeleid’ in de natuur of met hem mee geweest waren op excursie (5.2, 5.6).



Opmerkingen


5.1 Mary Boetje - van Ruyven, 1930: ‘Van natuur en jeugd’.
5.2 Gesprekken die ik met Doeke Eisma (zijn zoon, nu wonend in Den Haag) en Carl Doeke Eisma (zijn neef, nu wonend in Wassenaar) bij hun thuis heb gehouden. Van Carl Doeke Eisma heb ik de beide foto’s uit dit artikel gekregen.
5.3 Zie een filmpje uit 1930 met het afscheid van Jacobus Pieter Thijsse van het Kennemer Lyceum 
https://youtu.be/_H3TkTbv0fk (waarop Molle Eisma overigens niet te zien is).
5.4 Hij werd in 1932 tot doctor in de Wis- en Natuurkunde bevorderd op een proefschrift getiteld: „De differentiatie van het derde stadium van de larven der Ancylostomidae van mensch, hond en kat".
5.5. De daarop volgende opvolger van Jac.P. Thijsse als biologieleraar op het Kennemer Lyceum in 1935 was Wouter van Dieren. Die was net daarvoor cum laude gepromoveerd op een prachtig proefschrift Organogene Dünenbildung (1934) over Terschelling. Hij begon aan het schooljaar 1935-1936 op het Kennemer Lyceum, maar op 14 november 1935 overleed hij aan een nierkwaal (zo mailde Frans Beekman mij).

5.6 Carl Doeke Eisma (z.j.) over Molle Eisma (1902 - 1935): één der jongere voormannen van de SDAP http://oud.onvoltooidverleden.nl/index.php?id=467




Molle Eisma (1902-1935), foto uit het begin van 1935, 32 jaar oud