4. De oprichtingsvergadering in Zwolle

Bij het balkon: de Pius-sociëteit aan de Vischmarkt 34 in Zwolle

Op maandag 16 augustus 1920 werd de oprichtingsvergadering van de NJN gehouden. Enerzijds weten we er relatief weinig van: ook hiervan werden de notulen nooit gemaakt of raakten kwijt. Wel is er geen enkele gebeurtenis in de hele geschiedenis van de Nederlandsche Jeugdbond voor Natuurstudie (zoals de federatie van school natuurclubs zou gaan heten) waarover in zoveel kranten verslag werd gedaan: artikelen verschenen in minstens zes verschillende kranten, in De Telegraaf op twee achtereen volgende dagen (zie 4.1) en in het Algemeen Dagblad zelfs op drie achtereen volgende dagen. Er waren op de bijeenkomst in totaal 50 toekomstige leden aanwezig. Zij en een vijftal ondersteunende oudere mannen zaten bij elkaar en vergaderden over de oprichting van de nieuwe bond. Om daadwerkelijk voor de naam NJN te kiezen koste even tijd. Recent (bijna 100 jaar later) stond het laatste woord ’Natuurstudie’ uit de naam weer ter discussie; dat deel was voorgesteld door Jacob Heimans en het koste hem en een aantal medestanders toen veel moeite om dat deel met een meerderheid van stemmen aangenomen te krijgen.
Een merkwaardig feit van deze oprichtingsvergadering was de locatie van de vergadering: het werd gehouden in de rooms-katholieke Pius-sociëteit aan de Vischmarkt 34 in Zwolle. Dit was mogelijk geregeld door de organisator van het congres Molle Eisma (en zijn zoon Doeke Eisma kon mij onlangs verzekeren dat de reden moet zijn geweest, dat die plek ongetwijfeld gekozen was omdat het gratis of goedkoop was). Alhoewel de bond neutraliteit zeer hoog in het vaandel had staan en aan geen zuil gebonden was, zouden de katholieke leden relatief schaars zijn in het verdere verloop van de bond.
De vergadering was vrij kort en duurde van 13:30 tot 17:30. Er werd voorop gesteld dat 'de onafhankelijkheid van de aangesloten organisaties onaangetast blijft, en dat de bond zijn kracht niet zou ontleenen aan een streng reglement, maar slechts zou rusten op het schoone, maar gevaarlijke fundament van den goeden wil'. Kortom er werd toen besloten tot de vorming van een federatie van aangesloten school-natuurclubs. Het doel van de bond werd: 'het beoefening van de Natuurlijke Historie bij de jongeren in Nederland te bevorderen' (4.2).
Het drietal wat gekozen werd in de ‘Centrale Commissie’ was Feiko Koster als voorzitter en twee secretarissen: Molle Eisma (1ste Secr.) en Piet Baak (2de Secr.-Penningm.). Zowel de naamgeving van deze CC als de keuze voor een driekoppig hoofdbestuur werd daarmee geheel overgenomen van hoe het toen bij de Arbeiders Jeugd Centrale (de AJC) geregeld was.
De twee dagen die volgden gingen de prille NJN-ers op excursie: dinsdag waren er twee opties (naar Giethoorn of naar Wezep) en op woensdag naar de Agnietenberg in het Vechtdal bij Zwolle. We weten dat er in Giethoorn de allereerste foto met NJN-ers werd gemaakt, maar wat erop staat is onbekend: de foto is nog nergens opgedoken.



Opmerkingen

4.1) Anoniem, 1920. Nederl. Jeugdbond voor natuurstudie. De Telegraaf 18 augustus 1920, Tweede blad p. 6. https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?coll=ddd&identifier=ddd:110551037:mpeg21:a0108
4.2) Baak, P.J., 1920. Kort verslag van het Eerste Congres van Nederlandsche Natuur-Historische Jeugdvereenigingen van Ï6—19 Augustus 1920 gehouden te Zwolle. De Levende Natuur, vol 25(6), p. 140-142. http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document&docid=488812



Links met balkon nogmaals de Pius Sociëteit in Zwolle in 1902



De Oude Vischmarkt in Zwolle nu: het gebouw van de Pius-sociëteit is intussen gesloopt