9. Tieners van het eerste uur

Foto zoka Ommen op de congresdag op zondag 30 juli 1922 (9.1). Zekere namen: 1 Jacob Heimans, 8 Geurtje Max, 9 Kees Sipkes, 23 Kees van Steenis, 28 George Ittmann, 30 Mary Boetje - van Ruyven, 32 Maus Lieftinck, 35 Feiko Koster (met wandelstok!), 36 Jan Nijkamp en 38 Molle Eisma. Mogelijke namen: 6 Wim Wessels, 27 Erry du Marchie Sarvaas en heel misschien: 3 Piet Baak (alleen op grond van zijn secretarisschap en een grote map onder z'n arm).

Honderd jaar lijkt een bijna onoverbrugbaar lange tijd en de oudste NJN foto ooit is gemaakt in Giethoorn, een dag na de oprichting op maandag 17 augustus 1920 (9.2). Deze heb ik nog niet boven water gekregen, dus moeten we het doen met deze nu oudst bekende foto gemaakt op het zomerkamp in Ommen in 1922 (9.3) waarop ten eerste Feiko Koster en Molle Eisma (nrs. 35 en 38) goed herkenbaar op staan.

Het eerste meisje dat actief werd bij de NJN was Erry du Marchie Sarvaas uit Heemstede. Zij bood zich op de oprichtingsvergadering aan (toen 14 jaar oud) om de administratie van de kampdeelnemer voor het zomerkamp bij Denekamp in 1921 te gaan doen. Zij zou goed nr. 27 kunnen zijn: vrij prominent op de foto staand en van de meisjes het meest chique gekleed. Verder staat Geurtje Max op de foto (nr. 8). Ze is hier 23 jaar oud en ze zal in 1923 gaan trouwen met de kampleider van het jongenskamp van dit Ommen kamp Kees Sipkes (nr. 9) die schuin achter haar staat (9.3). Of ze hier in Ommen mee was als NJN-ster of als vriendin van Kees Sipkes kan ik echter niet precies reconstrueren. Als ze NJN-ster was dan zou zij samen met Jo Betrem en Hendrik Venema een van de heel weinige NJN-ers zijn die in de 19^e eeuw geboren waren (9.4), vrijwel alle NJN-ers waren namelijk in deze eerste jaren middelbare scholieren en dus tieners.

Het aantal zekere namen op deze foto is beperkt. Er zijn mogelijk drie toekomstige bondsvoorzitters op de foto aanwezig. Ten eerste met zekerheid Kees van Steenis (nr. 4). Hij was ook op het 1923 kamp aanwezig net als zijn toekomstige vrouw Maria Kruseman (heel misschien nr. 7). Beide zouden het eerste NJN-liefdeskoppel zijn die in 1927 getrouwd zijn (9.5). Dan staat hier ook Jan Nijkamp (nr. 36)(9.6) op de foto en mogelijk Wim Wessels (nr. 6).

Dan zit helemaal links de legendarische George Ittmann (nr. 28)(9.7). Rond de tijd van deze foto was hij mogelijk al aan het broeden op de NJN 2.0: te Mook in 1923 zou de federatie van school afdelingen op zijn voorstel overgaan in één bond. Gezien de stapel papieren onder z’n arm zou verder nummer 4 mogelijk Piet Baak kunnen zijn. Van de ouderen staat Mary Boetje - van Ruyven er ook op (nr. 30), als leidster van het meisjeskamp.

Tot slot ligt pontificaal op de foto Maus Lieftinck (nr. 32). Hij zat vanaf de oprichting van het Amsterdams Lyceum in 1917 op die school en hij was op een schoolexcursie op 24 augustus 1918 door zijn leraar plant- en dierkunde Jacob Heimans (nr. 1) gestimuleerd naar libellen te gaan kijken. Ondanks dat hij noch zijn middelbare school noch zijn MO-acte afmaakte werd hij Nederlands meest succesvolle libellenspecialist, met 610 nieuw voor de wetenschap beschreven libellensoorten (9.8). Dit is de enige van de oprichters van de NJN (en de enige persoon op deze foto) die ik persoonlijk gekend heb en mijn eigen jeugdbondsbestaan zou vrijwel precies 50 jaar na deze foto beginnen. Beide horen wij tot de weinige Nederlanders die ooit de zeer zeldzame libel Oxygastra curtisi (tegenwoordige naam ´bronslibel´) in Nederland hebben gezien (9.9). Natuurlijk weet ik nu achteraf van enkele van zijn onhebbelijkheden en beperkingen, maar de grootste Nederlandse libellenspecialist tot nu toe vergeef ik dat graag. Maus Lieftinck was niet alleen de eerste Amoeba redacteur maar ook de eerste Distriktsleider van het net opgerichte district IV (met Amsterdam).

Opmerkingen
9.1 Ze kampeerden op ’t landgoed Eerde van den heer Van Pallandt, op het mooiste stukje bij de steile oever (coördinaten 52.51483 - 6.42977 (zie foto onder). Toen de NJN daar kampeerde was dat op het Scoutingterrein. Het eerste van NL, omdat Van Pallandt de scouting naar NL had gebracht. Hij was bevriend met Baden Powell (mail van Evert Ruiter).
9.2 Op achterkant van het eerste NJN stencil (zie blog 7, opmerking 7.5)
9.3 Deze foto is een door mij bewerkte versie van uit het IISG, hij staat ook in Mary Boetje - van Ruyven (1930) p. 19 en in Marga Coesèl (1997), p. 37.
9.4 Hendrik Venema, 1953, De kleuterjaren van "Linnaeus". In: Kruisband: orgaan van de Vereniging "Rijks H.B.S. te Groningen", November, p. 19-22. https://edepot.wur.nl/303550.
9.5 Wikipedia over https://nl.wikipedia.org/wiki/Cornelis_van_Steenis
9.6. Dit deelt de zoon van Jan Nijkamp mij mee; verder mailde hij mij “Ik kan mij als kind nog herinneren dat George Ittmann, Kees Sipkes etc. regelmatig langs kwamen om over de eerste jaren van de NJN te mijmeren”. Jan M. Nijkamp (via Carl Doeke Eisma).
9.7. Over George Ittmann schrijft Mary Boetje - van Ruyven (1930): 'voor het congress had hij een true aangetrokken, waarmee hij op de foto zit': deze jongeman is de enige die met een trui op de foto zit en ook lijkt zijn uiterlijk te passen bij een eerdere jeugdfoto in dat boek op p. 71. Zie ook Marga Coesèl (1997), p. 29-30.
9.8. Artikel over Maus Lieftinck uit 1984 http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document&docid=591635, 
9.9. Hij deed zijn waarneming van deze soort samen met Dirk Geijskes op 3 juli 1926 in de Stille Wamberg bij Berlicum, ik deed mijn waarneming vrijwel exact 50 jaar later op 6 juni 1976 op een NJN excursie van afdeling Eindhoven en Helmond in de Collse Zegge bij Geldrop.

De steile oever bij Ommen in 1929 en dit ziet er vast uit zoals het poelen er bij de NJN aan toeging (foto via Evert Ruiter)