 |
| Zeeland 31 juli 1938 zoka Renesse bij de Wilhelminahoeve (foto Rykel ten Kate). |
Op de allereerste NJN zoka’s was er altijd een plaats vlakbij het kamp waar gezwommen kon worden: in 1921 bij Denekamp in de Dinkel, in 1922 bij Ommen in de Overijsselse Vecht, in 1923 en 1924 bij Mook en bij Bakkum vermoedelijk in de Maas en in de Noordzee en in 1925 Moergestel in het Putven. Ook toen de NJN in 1926 voor het eerst naar Kotten bij Winterswijk op zoka ging (wat daarna een zeer lange traditie zou gaan worden), was men heel erg blij dat het Mr. ten Houten was 'die de prachtige zwemplaats voor ons vond. Dat was een plas in een verlaten leemgroeve, ongeveer een kwartier fietsen van ons kamp. Ieder die wilde zwemmen moest de plas achter elkaar heen en weer kunnen overzwemmen' (14.1). Kortom er was wel een ‘zwemexamen’ en deze plek was de grote plas van de Italiaanse meertjes. In de jaren dertig ontstond de term ‘poelen’ voor zwemmen. Tot ver in ieder geval de jaren veertig was er een traditie dat er 's ochtends vroeg (al of niet na het blazen van de reveille) met het hele kamp gezwommen werd (14.2), de traditie die in de eerste decennia duidelijk wel bestond, maar later ooit is verdwenen.
Zou er in een club die zo dichtbij de natuur staat en/of op zoek was naar het paradijs op aarde, ook wel eens als Adam en Eva gezwommen worden? Wat in de roaring twenties wel gebeurde bij een deel van de Duitse jeugd, gebeurde toen ook echt wel eens bij de NJN. Dat bleek ten minste toen Gijs Sevenhuijsen het verhaal in het IISG archief vond dat er op het zoka van 1928 een jongens excursie naakt was gaan zwemmen in de Geul (14.3). Goede zeden stonden echter lang zo hoog in het vaandel van de NJN, dat dit in de eerste helft van het bestaan een zeer grote uitzondering op de regel zal zijn geweest. Ik weet van een joodse NJN’er dat hij voor z'n vertrek om te gaan onderduiken wel z'n boeken en warme spullen had gepakt maar geen 'poelpak'. Hij zei me: ‘dus zwom ik af en toe in de Rijn, die te snel stroomde om op één plek te blijven. Dus liet ik me een stukje stroomafwaarts drijven en ging daar in een uitham weer de oever op en moest dan weer naakt naar mijn kleren lopen’. Waarom ging je in die tijd eigenlijk niet in je ondergoed zwemmen? Dat weet ik van een NJN'er die eind jaren vijftig de Maas overzwom in z'n onderbroek: op een foto van dat avontuur staat dat die om z'n middel stevig was vastgezet met een riem. Het ondergoed was tot in die jaren vaak gebreid en werd in het water loodzwaar: onelegant maar ook zeker bijna onmogelijk om mee te zwemmen. Maar ook die laatste NJN’er had eind jaren vijftig met een vriend wel eens naakt in de Valkenswaardse visvijvers gezwommen. Beide jongens hadden dat in de jaren veertig en vijftig echter nooit op een NJN excursie gedaan (‘dat gebeurde niet in de NJN: dat hoorde niet’).
Was het Phil Bloem die op 9 oktober 1967 haar krant op tv liet zakken en geheel naakt in een stoel zat of was het gewoon de tijdgeest dat er jeugdbonders op NJN-kampen soms zonder kleren ging zwemmen? Op mijn eigen eerste zoka op Terschelling IV in 1974 werd het voorstel van de excursieleider om naakt in zee te gaan zwemmen door de rest van de excursie (een groep tiener jongens) echter afgewezen. Pas jaren later zou ik daadwerkelijk op een distriktskamp in de Helenavaart met Eva en Jan voor het eerst naakt gaan zwemmen. Het lijkt me dan ook eerder uitzondering dan regel dat het gebeurde, maar in de jaren zeventig, tachtig en negentig kon het best wel eens gebeuren dat een deel van de excursie of het kamp naakt te water ging.
Na 2000 werd het weer een zeer grote uitzondering alhoewel ik recent toch wel hoorde van een jongen en een meisje die ergens op een NJN excursie naakt in een privé zwembad waren gedoken. In het naaktzwemmen loopt de NJN niet voor of achter, maar dobbert ze blijkbaar gewoon mee met de tijdgeest.
Opmerkingen
14.1 Mary Boetje - van Ruyven (1930), blz. 75.
14.2 Niko Tinbergen schrijft over het zoka op Schouwen in 1929: 'Elke morgen om 7:00 was het réveille dadelijk daarna gingen we zwemmen in zee, wat in verband door met het gevaarlijke water altijd onder streng toezicht van de ouderen stond. Pas na het zwemmen kwam het ontbijt. Een grote kist met boterhammen, die door de korvee (ieder moest op zijn beurt korveediensten doen, elke dag een acht jongens en meisjes) klaargemaakt waren, ging de hele kring rond, gevolgd door een even grote gamel met thee. Onder het ontbijt werden door de natuurhistoriese „vaklui" de exkursieplannen beraamd en door de „tafelpresident bekend gemaakt'. (in Rinke Tolman, 1930, De Nederlandsche Jeugdbond voor Natuurstudie. De Wandelaar 2(11): 340-345).
14.1 Mary Boetje - van Ruyven (1930), blz. 75.
14.2 Niko Tinbergen schrijft over het zoka op Schouwen in 1929: 'Elke morgen om 7:00 was het réveille dadelijk daarna gingen we zwemmen in zee, wat in verband door met het gevaarlijke water altijd onder streng toezicht van de ouderen stond. Pas na het zwemmen kwam het ontbijt. Een grote kist met boterhammen, die door de korvee (ieder moest op zijn beurt korveediensten doen, elke dag een acht jongens en meisjes) klaargemaakt waren, ging de hele kring rond, gevolgd door een even grote gamel met thee. Onder het ontbijt werden door de natuurhistoriese „vaklui" de exkursieplannen beraamd en door de „tafelpresident bekend gemaakt'. (in Rinke Tolman, 1930, De Nederlandsche Jeugdbond voor Natuurstudie. De Wandelaar 2(11): 340-345).
 |
| Unisex zwemmen in de jaren twintig: zowel meisjes en jongens in een badpak (foto uit een oude Amoeba) |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten