32. 16 augustus 1920, 100 jaar geleden

Vroeger en nu. Boven: de vlag hoog! Links op het zoka bij Kotten in 1933 en rechts het zoka op Terschelling in 1937 met de reveille (32.1). Onder: excursie bij zonsondergang in 2019.

Buiten is het warm, maar hier binnen is het net te doen. Het zaaltje dat Molle hier in de Pius-sociëteit heeft geregeld, het eerste lokaaltje achteraan rechts in de gang, is eigenlijk prima: niet te groot en niet te klein. Vannacht had Molle me bij zijn ouders in huis te logeren uitgenodigd. Heel aardig, maar op de zolder was het eigenlijk net iets te warm: ik heb slecht geslapen, maar dat kwam ook door de zenuwen of het vandaag allemaal wel goed zou lopen. 

Met m’n knie stoot ik die van Molle aan onder de tafel.
‘Wie was de oudere man, hier net aan de tafel?’
‘Dat ga ik zo plenair zeggen’. 
Achterin staan een paar journalisten. Die man die daar staat te roken is volgens mij van de Telegraaf, hij staat nu net met de heer Sipkes te praten. En Molle neemt het woord, met een knipoog naar mij. Het duurt even voordat de hele zaal stil is.

‘Misschien vroegen jullie je net als Feiko af wie die meneer die net aan de tafel even langskwam was. Dat was de heer Noppe van de Centrale Commissie van het Nederlands Jeugdverbond. Hij kwam even langs om ons te feliciteren met de oprichting van de N.J.N.. De felicitaties kwamen net ook binnen in een telegram dat we zojuist van de A.J.C. ontvingen.' 

'Over morgen nogmaals: iedereen die een rijwiel bij zich heeft waarmee hij ver kan fietsen kan mee met de excursie die de heer Heimans bereid is voor ons te leiden naar Giethoorn, de anderen kunnen met mij en Hennie Hardon mee, dan gaan we een klein rondje maken via Wezep en gaan we via het IJsseldal bij Heerde en Wijhe terug. We verzamelen om 10 uur allemaal voor het station. Nog vragen?’

Toen nam ik het woord weer van Molle over.
‘Geen vragen, dus? Dan wil ik graag met een kort woordje dit eerste deel van de vergadering beëindigen. Allereerst dank voor het vertrouwen, dat jullie ons hebben gekozen als eerste Centrale Commissie van de jeugdbond die we net hebben opgericht. Zelf ben ik vereerd dat jullie mij als jullie eerste voorzitter hebben gekozen. De keuze voor een federatie van jeugdclubs op natuurhistorisch gebied lijkt mij een zelfstandigheid voor alle jeugdclubs garanderen en een mooi begin om met elkaar samen deze prachtige eenheid te gaan vormen: de N.J.N.. Dank ook aan alle aanwezigen gisterenavond waar we bij de heer Jonker de lijnen voor de vergadering van vandaag hebben kunnen uitzetten. Ondanks dat we slechts met een krappe meerderheid achter het laatste woord ‘natuurstudie’ zijn gaan staan vond ik dat woord toch een goed voorstel van de heer Heimans en ik ben er blij mee dat de naam de N.J.N., de 'Nederlandsche Jeugdbond voor Natuurstudie' is geworden. Laat ik dan nu het moment markeren dat de bond officieel opgericht is.' 
Een luid applaus brak los. 

'Dat we maar een mooi jaar met elkaar mogen hebben. We hopen zoveel mogelijk van jullie volgend jaar te zien in Denekamp.' 
'Over een half uur gaan we verder met het tweede deel van deze bijeenkomst.’
Een geschuifel met stoelen en een enorm geroezemoes vult het zaaltje nu. Als eerste natuurlijk die twee jongens en dat meisje uit Hoorn die links vooraan zaten en maar door bleven kletsen. 

Dit hele stuk fictie heb ik in de lijn neergeschreven zoals het vandaag 100 geleden gelopen zou kunnen zijn. We weten echter vrijwel niets over wat er op deze oprichtingsvergadering precies is gezegd en als er notulen waren gemaakt, dan zijn die niet bewaard gebleven (32.2). 

Hoe Nederlands zou de NJN eigenlijk gaan worden? De Vlamingen waren enige tijd aangehaakt en in 1959 min of meer gedwongen als zelfstandige BJN door te gaan. Verder werd op 30 december 2018 een discussie gevoerd op het Congres in Leiden over het eventueel aanvragen van het predicaat ‘Koninklijk’ bij het 100-jarig bestaan. Is de NJN daarvoor te anarchistisch was de vraag. Inderdaad was het Wim Klinkenberg die als eerste het Hitlerjugend verleden van prins Claus in een toen gelijk uit de handel genomen nummer van de Panorama bekend maakte in december 1965 en dezelfde Wim Klinkenberg was het die besloot om over prins Bernard een boek uit te brengen in 1979, waarin van de reputatie van de prins wat Klink betreft weinig heel zou blijven. Ouwe sok Annejet van der Zijl zou dat later en met nog meer succes in 2016 dunnetjes overdoen. Aan de andere kant heeft een verhaal over ouwe sok Rita Jonker van Texel misschien ook op een volstrekt andere manier met ons gecompliceerd verleden met blauw bloed van de oranjes te maken (32.3). En ooit heeft de NJN met zeer velen het Wilhelmus gezongen. Dat was op het grootste Congres ooit dat in Drachten-zuid bijeen was. Het werd door 1000 man/vrouw uit volle borst gezongen toen bekend werd dat Japan zich een dag daarvoor aan de geallieerden had overgegeven. Dat is vandaag precies 75 jaar geleden op donderdag 16 augustus 1945 gebeurd.

Jeugdbond staat bij ons natuurlijk voor ‘vrije jeugdbond’: alle beslissingen zijn voor jongeren door jongeren genomen. Adviezen kunnen worden aangehoord, maar mogen altijd in de wind worden geslagen. Zoals Jacques de Smidt (HB 1954) mij van de week door de telefoon zei 'Je kon als NJN'er/ster de meest rare ideeën hebben die je wilde, doordat er nooit mensen ouder dan 23 bij waren, werd je zelden teruggefloten en kon je soms die ideeën ook daadwerkelijk realiseren.'  

Natuurstudie, de groene zandbak. Dankzij die niche heeft ze als enige landelijke jeugdvereniging door mogen gaan tijdens de oorlog. In de jaren twintig was de NH-kennis gering: de kennis van de oudere 'kampouders' waren vaak een welkome aanvulling op de weinige determinatie literatuur. De traditie van de jeugdbondstabellen werd halverwege de jaren dertig begonnen en hun invloed duurt tot de dag van vandaag voort. Tegenwoordig is met het digitale Obsidentify het determinatie 3.0 tijdperk begonnen.

Uiteindelijk is er recent besloten dat de letters NJN, eeuwigheidswaarde hebben, maar het oorspronkelijke uitschrijven van de betekenis daarvan wordt de afgelopen jaren af en toe vervangen door een iets modernere variant ('de Natuurvereniging voor Jongeren'), in de hoop daarmee beter aan te sluiten bij de leefwereld van de huidige jeugd. Natuurlijk is dat goed: de bond moet vooruit. Maar op de website van de NJN staat dit jaar gewoon weer waar de NJN letters al precies een eeuw voor staan; ook dat is goed.

 

Opmerkingen

32.1 Bovenste foto's uit het fotoalbum van Victor Westhoff, waarvan de linkerfoto gemaakt is door de toenmalige bovo Wim van der Kloot. Inzet linksboven: oud NJN insigne, foto van Fred Bos. Onderste NJN-foto ergens vandaan opgeslagen.

32.2. Nog wel wat genomen besluiten zijn desondanks soms wel op te diepen, bijvoorbeeld uit het Twents Dagblad Tubantia en Enschedese Courant van 18 augustus 1920: 'Men zal trachten een deel van de Levende Natuur ter beschikking van den bond te krijgen. Voort zal bevorderd worden het kampeeren, het maken van tochten, het inrichten van blokhuisjes, verspreid over het geheele land. Tevens zal getracht worden met andere leden, tijdens de vacanties, van woonplaatsen te ruilen'.

32.3 In eerste instantie was ik er niet uit of ik  dit verhaal hier nu wel of niet iets zou neerschrijven maar ik heb inmiddels wel een tweede bron gevonden om het verhaal te verifiëren: in de Texelse courant in 2016 is er ook een artikel over geschreven. Vast staat dat behalve prins Bernard ook prins Hendrik andere kinderen had, dan die bij hun vrouw. In onderstaande link naar een artikel op internet staat vermeld dat de moeder van Rita Jonker ooit een minnares was van prins Hendrik (de man van Wilhelmina) en dat hij de vader van Rita was. Daarmee zou er binnen de NJN zelfs nog een beetje blauw bloed hebben gestroomd. Verder komt in het stuk ook haar rol binnen de NJN ter sprake (bij een van de oprichtingen van afdeling Texel en als iemand die er bij de oprichting van de sjocgroep bij was). Zie https://www.irenemaas.nl/pages/Westermient/Marietje.htm.

Propaganda toen

NJN tentoonstelling linksonder en boven (prominent links Kees Diesch en prominent rechts Nico Lijssen) in 1929 en rechtsonder in 1932 in het kunstmuseum (alle in Middelburg; foto's uit het Zeeuws archief). 

1931 Tentoonstelling NJN Apeldoorn (Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant van 20 oktober 1931)

Propaganda nu

In 2020: @NJN_natuur op Twitter, verder zit de NJN natuurlijk op Instagram en Facebook en de interne communicatie gaat tegenwoordig vooral via WhattsApp.