11. Breeduit in de bioscoop

Filmpje zoka 1924 Bakkum/Castricum (met je spatiebalk kan je de film even stoppen)

 

Je bestaat net vier jaar als jeugdbond en dan komt het Polygoon journaal al langs om een filmpje te maken dat wordt uitgezonden in de bioscopen van Nederland! Het kamp werd gehouden in de duinen van Bakkum. De volwassen kampleiders dat jaar waren Toon Nijkamp van het jongenskamp (de vader van Jan Nijkamp,  die dat jaar bovo 1924-1925 zou worden)(11.1) en Mary Boetje - van Ruyven bij het meisjeskamp.
 

Bij het oorspronkelijke filmpje op YouTube heb ik met ondertitels hier en daar wat toegelicht, wat zaken die mij in het filmpje opvielen. Daarnaast heb ik voor de duinen een passend geluid toegevoegd: een zingende nachtegaal. Die NJN nachtegaal opname werd gemaakt in een tuin in Wassenaar. De opname vond ik in Hilversum en die opname is mogelijk uiterst bijzonder: zij werd opgenomen in 1936/1937 en dit zou wel eens de oudste vogelzangopname van Nederland kunnen zijn (11.2).

Aan het begin van het filmpje zie je een jongen met een hark maaisel bij elkaar harken. Dit was waarschijnlijk omdat de plek net voordat het kamp werd opgezet, gemaaid was. Het maaisel was niet om op te slapen (dat zou namelijk gaan jeuken)(11.3) en er werd geslapen op stro. Pas jaren later zouden er strozakken komen: dat zou dan de voorloper gaan worden van het luchtbed. 

Toen in 1922 de Amoeba was gestart was er door externen gesuggereerd dat advertenties een deel van de kosten daarvoor zou kunnen gaan betalen. Daardoor ontstond er gelijk binnen de NJN top de eerste bestuurscrisis: Jo Betrem was (door een mogelijk financieel debacle) tegen het gaan uitgeven van de Amoeba en stapte uit de Centrale Commissie. Dat hij gelijk kreeg blijkt uit de CC notulen van 11 november 1922: de schuld van de NJN was toen opgelopen tot minimaal 450 gulden (11.4), omgerekend naar 2020 een enorme som van minstens € 7500,-. Door onder meer te besparen op het eten op het zomerkamp kon de schuld worden terugbetaald. Dat betekende dat sommige NJN-ers aan het begin van dit Bakkum kamp honger leden of zelf brood of ander eten gingen kopen in het dorp. Beide was niet de bedoeling. Toen de NJN halverwege het kamp schuldenvrij werd, was die besparing op het eten niet meer nodig. Vandaar dat je halverwege de film ziet dat een meisje wordt gevraagd: wil je nog meer op je bord? Zeker! Meer, meer ... !  

Op het kamp werd een natuurhistorisch belangrijke waarneming gedaan: naast het kampterrein werd een zeer zeldzame plantensoort gevonden, dit was het gevlekt zonneroosje. 'Zooals men weet, bloeit het teere éénjarige plantje alléén ’s morgens bij zonnig weer (zoo van plm. 8 uur tot 11 uur); daarna vallen de lichtgele met 2 bruine vlekjes versierde bloemblaadjes af. Het was dan ook vroeg in den morgen dat onderstaande foto gemaakt werd.' (11.5). Deze plant was 'in zeer grooten getale aanwezig' naast het kamp ten noorden van de Schelpweg (nu: Zeeweg) en daarmee lijkt de kampplek van het jongenskamp toen aannemelijkerwijs gelegen te zijn waar nu de camping van Bakkum ligt (11.6). Van de ruim 600 leden in 1924 gingen er 55 mee op het zomerkamp in Bakkum (zie het grafiek hier onder).

 
Opmerkingen

11.1 Mail van Jan Maarten Nijkamp, zoon van Jan Nijkamp via Carl Eisma. Normaal wordt als kamplaats Bakkum opgegeven, maar het congres werd in Castricum gehouden (Coesel, 1997, p. 195), waarschijnlijk in een zaaltje.
11.2 Mailwisseling met Ruud Vlek. En literatuur: Peter Boesman, 2017. Vogelgeluiden opnemen in België.  Natuur.oriolus I 83 (4): 137 - 142.
11.3 Mededeling van Nettie Westhoff - de Joncheere
11.4 Vergadering op 19 november 1922 van de CC met Hardon Nijkamp Schrama Doyer Lieftinck Sipkes etc. IISg archief nr  1, pagina III)
11.5 Zie: Steenis, C.G.G.J. van, 1925. Een nieuwe vindplaats van Helianthemum guttatum Mill. in ons land. Nederlandsch kruidkundig archief. Serie 3, 34 (1): 138-147; (nu naam: Tuberaria guttata)
11.6 Wat toen de Schelpweg heette, heet nu de Zeeweg,  camping nu op coördinaten 52,56 - 4,63.
11.7. Van de 600 leden in 1921 ging er maar 25 naar het eerste zomerkamp in Denekamp, in 1932 zou de bond niet alleen ongeveer 1000 leden hebben, er gingen toen 350 leden mee op vier zomerkampen.

Zokadeelnemers van 1920 - 1932 waarbij elk half tentje staat voor vijf deelnemers (bron IISG archief).